Aile Danışmanı ve Psikolog Kadriye Erdoğan: Toplumun sorunlarından biri olan bağımlılık konusunda ailelerin çocuklarını bağımlılıklardan korumak için neler yapılması gerektiği konusunda bilgilendirmelerde bulundu.
Aileler Çocuklarını Bağımlılıklardan Nasıl Koruyabilir?
Bağımlılık, yalnızca madde kullanımıyla sınırlı değildir. Günümüzde çocuklar; dijital oyunlar, sosyal medya, internet, yemek, alışveriş ve ekran gibi pek çok alanda davranışsal bağımlılık riski altındadır.
Bu durum, yalnızca çocuğun iradesiyle açıklanamaz; gelişimsel, psikososyal ve çevresel birçok etkenin sonucu olarak ortaya çıkar.
Peki, aileler çocuklarını bağımlılıklardan korumak için neler yapabilir?
1. Güvenli Bağ Kurmak Esastır
Bağımlılıkla mücadelede en güçlü koruyucu etken, çocuğun bakım verenleriyle kurduğu güvenli bağdır.
Bowlby'nin bağlanma kuramına göre; bir çocuk, ancak kendini güvende, seviliyor ve görülüyor hissettiği bir ilişkide duygusal regülasyon becerisi geliştirebilir.
İlgisiz, aşırı eleştirel veya tutarsız ebeveyn tutumları, çocuğun dışsal uyaranlara yönelmesine zemin hazırlayabilir.
Güvenli bağlanma, çocuğun stresle baş etme kapasitesini artırır ve bağımlılık riskini azaltır.
2. İşlevsel İletişim Becerisi Geliştirin
Sağlıklı iletişim, yalnızca konuşmak değil; çocuğun duygularını ifade etmesine ve anlaşılmasına alan tanımaktır.
Açık uçlu sorular, aktif dinleme ve yargılamadan kabul, çocuğun duygusal farkındalık geliştirmesini sağlar.
Örneğin:
• “Bugün seni en çok ne zorladı?”
• “Sence bu durum seni nasıl etkiledi?”
Bu tür diyaloglar, çocuğun içsel ihtiyaçlarını tanımasına ve riskli davranışlardan uzak durmasına yardımcı olur.
3. Sınırlar ve Kurallar Tutarlı Olmalıdır
Sınırlar, çocuğun gelişimsel güvenliğini sağlar.
Tutarsız ya da aşırı esnek kurallar, çocukta belirsizlik yaratır. Aile içinde dijital araçların kullanımıyla ilgili yaşa uygun ve net sınırlar belirlenmelidir.
Örneğin:
• Günlük ekran süresi sınırlandırılmalı,
• Uyku saatinden önce dijital cihaz kullanımı sonlandırılmalı,
• Cihaz kullanımı erişkin denetiminde olmalıdır.
Kurallar cezalandırma aracı değil, yapılandırılmış rehberlik sunmalıdır.
4. Model Olmanın Etkisini Unutmayın
Çocuklar, yetişkinlerin söylediklerinden çok, davranışlarını gözlemler.
Ebeveynin sürekli telefonda vakit geçirmesi, sosyal medya bağımlılığına karşı verilen mesajları etkisiz kılar.
Çocuk, “önemli olan neye dikkat verildiğidir” mesajını model yoluyla öğrenir.
Bu nedenle aile içinde; kitap okuma, spor, doğa yürüyüşü, sanatsal etkinlikler gibi ekran dışı aktiviteler desteklenmelidir.
5. Riskli Davranışları Gözlemleyin ve Gerekirse Destek Alın
Çocuğun davranışlarında ani değişiklikler gözlemlendiğinde dikkatli olunmalıdır.
Aşağıdaki belirtiler erken uyarı işaretleri olabilir:
• Aşırı sinirlilik veya içe kapanma
• Uyku ve iştah düzeninde bozulma
• Akademik başarıda ani düşüş
• Sürekli yalnız kalma isteği
• Ekran karşısında geçirilen sürede artış
Bu durumlarda etiketlemeden, yargılamadan ve korkutmadan destekleyici bir iletişim kurulmalı, gerekirse bir uzmana başvurulmalıdır.
Sonuç Olarak: Koruma, Güvenle Başlar
Bağımlılıklar sadece bireysel değil, aynı zamanda ilişkisel sorunlardır.
Çocuklarını bağımlılıklardan korumak isteyen ailelerin yapması gereken en temel şey; güvenli ilişki kurmak, tutarlı sınırlar belirlemek ve gerektiğinde profesyonel destek almaktan çekinmemektir.
Unutmayalım:
Koruyucu aile tutumu; baskı değil, bağlılıkla; kontrol değil, anlayışla sağlanır.
Tevfik Erk / İSTANBUL
SANCAKTEPESES HABER MERKEZİ
