En yaygın bağımlılıklardan biri olan sigara, ölümcül sonuçlarının yanı sıra KOAH gibi yaşam kalitesini düşüren hastalıkların da en büyük nedeni. Uzmanlar, ergenlik döneminde gençlerin %35-40’ının sigarayı denediğini ve deneyen her 4 kişiden birinin de bağımlı hale geldiğini söylüyor. Dünyada her yıl yaklaşık 35 milyon kişi sigarayı bırakmak için çaba sarf etse de sadece %10’u tek başına bırakmak konusunda başarılı oluyor.
16 Kasım Dünya KOAH Günü. Kronik Obstrüktif (tıkayıcı) Akciğer Hastalığının kısaltılmış ismi olan KOAH’ın en büyük nedenlerinden biri ise kuşkusuz sigara. Peki, ölümcül sonuçları bilinmesine karşın sigaraya nasıl bağımlı hale geliniyor ve neden bırakılamıyor? Üsküdar Üniversitesi NPISTANBUL Hastanesi’nden Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Onur Noyan, sigara içindeki nikotinin beyne 10 saniye içinde ulaştığını ve bu kadar hızlı etki eden bir maddeyle bireyin karşılaşmasının sigara kullanımını çok yüksek oranda bağımlılığa götürdüğünü söylüyor.
Sigaranın etkisi değişkenlik gösteriyor
Ergenlik dönemindeki gençlerin %35-40’ının sigarayı denediğini de belirten Noyan, deneyenlerin %20-25’inin bağımlı hale geldiğini ifade ediyor. Sigara bağımlılığının aslında nikotin bağımlılığı olduğunu aktaran Yrd. Doç. Dr. Onur Noyan, şunları söylüyor:
“Sigara içinde 4 binden fazla madde var. Bunların içinde en önemlileri; nikotin, karbon monoksit ve katran. Sigara bağımlılığı dediğimiz zaman aslında nikotin bağımlılığıdır. Nefes yoluyla alınan nikotin akciğerlere geçiyor, akciğerlerde emilen nikotin kan yoluyla beyne gidiyor. Sigara içildikten 10 saniye sonra beyne ulaşmış oluyor. Bu kadar hızlı beyne ulaşan bir maddenin beyinde yarattığı etkiler sebebiyle de nikotin bağımlılığı bu kadar yüksek. Sigaranın bireyde bıraktığı etki ise içilen sigaranın miktarı, nikotin oranı ve akciğer kapasitesine göre değişiyor.”
Yoksunluk 2 saatte yeniden oluşuyor
Nikotinin çok kuvvetli bir madde olduğunu da vurgulayan Noyan, “Bir sigarada yaklaşık 0,5 mg nikotin olduğunu düşünürsek bir paketteki nikotinin vücuttan çıkması ve yoksunluğu; sinirlilik, dikkat ve konsantrasyon bozuklukları, uyku bozuklukları, iştah değişiklikleri gibi bazı semptomlarla kendini gösterir” diyor. Noyan, sigara kullanımının ardından geçen 2 saat süresince nikotinin vücutta kaldığını da aktararak, 2 saatin ardından kişide yeniden nikotin ihtiyacı oluştuğunu ve buna bağlı olarak sigara içme isteği duyulduğunu belirtiyor.
Her yıl 35 milyon kişi bırakmaya çalışıyor
Dünyada her yıl yaklaşık 35 milyon kişinin sigarayı bırakmak için çaba sarf ettiğini, ancak bunun sadece %10’unun tek başına bırakmak konusunda başarılı olduğuna da değinen Yrd. Doç. Dr. Onur Noyan, sigara bırakmada başarıya giden yolu ise şöyle özetliyor:
“Nikotin yoksunluğu birkaç gün içinde azalır, ancak davranışlardaki değişiklikler o kadar çabuk sağlanamaz. Nikotin bağımlılığındaki tedavideki asıl amaç davranış değişikliklerini sağlamaktır. Bu nedenle sadece bir ilaçla bırakmak yerine psikoterapi yönetimini de dahil ederek sigarayı bırakmak, başarıyı artıracaktır. “
Dışarıdan baskı işe yaramıyor
Sigara içen kişilere dışarıdan gelen baskıların bir işe yaramadığının da altını çizen Noyan, “Birey zorlanmadıkça tedaviye istekli olmaz. Sadece ‘sağlığına zararlı’ denilerek sigarayı bırakmasını istemek çoğu zaman bırakmak için yeterli bir motivasyon olmayacaktır. Ancak çevresindeki ‘bireylerin evde içmeni istemiyorum’ gibi bazı kural ve kısıtlamalar getirdiğinde zorlanır” diye konuşuyor.
