Ekonomi dünyası, 2014`ün ilk ayında 17 Aralık operasyonu sonrası para piyasalarındaki gelişmeleri, özellikle dövizdeki yükselişi ve ABD Merkez Bankası FED kararlarını gündeminden düşürmedi. İç politikada yolsuzluk iddia ve operasyonları sonrasında tırmanan gerginliğin de etkilediği ekonomik kırılganlık, FED`in tahvil alımını azaltan kararlarıyla daha da hassaslaştı. Medya Takip Merkezi’nin gazete, dergi, televizyon kanalı ve internet medyasını kapsayan raporuna göre, Merkez Bankası Ocak ayında 29.486 haber ile ekonomi haberleri arasında aslan payını aldı.
17 Aralık’ta başlatılan yolsuzluk operasyonundan sonra hızla yükselişe geçen döviz karşısında zor günler yaşayan Merkez Bankası’nın faiz artırım kararı almayıp piyasaya müdahale ederek döviz rezervlerini kullanması, ekonomi kamuoyunda her yönüyle tartışıldı.
Merkez Bankası’nın gecelik borç verme faizi yüzde 7,75’ten yüzde 12’ye, borç alma faizi yüzde 3,5’ten yüzde 8’e, bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma faiz oranı da yüzde 6,75’ten yüzde 11,5’e, bir hafta vadeli repo ihale faizi ise yüzde 4,5’ten yüzde 10’a yükseltmesi medyada yer buldu. TCMB`nın dövizin rekor seviyelere çıkmasının ardından faiz oranlarında radikal artışa gitmesi medyada geniş tepki gördü; kimileri kararı alkışlarken, kimileri ya gecikmiş bir karar olarak yorumladı ya da faiz lobisi söylemini tekrarladı. Başbakan Erdoğan’ın Merkez Bankası’nın faiz artırımının işe yaramaması halinde, ekonomi için B ve C planının olduğunu açıklaması da medyada yer buldu.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile TÜSİAD arasındaki gerilim Ocak ayına damgasını vuran bir diğer önemli konu oldu. TÜSİAD Başkanı`nın, hükümetin yolsuzluk ve rüşvet operasyonu sonrası tavrını eleştirmesi ve "Böyle bir ülkeye yabancı sermayenin gelmesi mümkün değildir." açıklaması gerilimi arttırdı. Başbakan, TÜSİAD Başkanı Muammer Yılmaz’ın açıklamasının ardından ‘TÜSİAD Başkanı böyle bir açıklama yapıyorsa vatana ihanettir.’ açıklamasıyla gündeme oturdu. Başbakan’ın ardından Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın tepkisi de gündemde yer aldı.
Türkiye Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Yücelen, Türkiye ve dünya ekonomilerinde 2013 yılında yaşanan gelişmeleri değerlendirerek 2014 yılına ilişkin beklentilerini açıklaması Ocak ayında konuşulan konular arasındaydı. TÜGİAD Başkanı Yücelen, ekonomi dünyasının unuttuğu 24 Ocak kararlarını anımsayan tek işadamı oldu.
2014 yılının mevcut küresel koşullar altında sıkıntılı bir dönem olabileceğini dile getiren Yücelen; etkili önlemlerin zaman yitirmeden alınmasının önemine değinerek, ihracat niteliğinin arttırılması için ‘Süper Kobi’ yaklaşımının tartışılmasını istemesi ile de ekonomi haberlerine konu edildi.
Amerikan Merkez Bankası (FED) hakkında, Ocak ayı boyunca 18.258 haber yapıldı. Ocak ayında siyasi tansiyonun yüksek oluşu, ABD Merkez Bankası FED`in varlık alımlarını daraltma kararları ile aynı zamana denk gelince, doların tansiyonu bir anda yükselişe geçti. Dolar küresel bazda değer kazanırken, Türk Lirası’nın dolar karşısında engellenemeyen düşüşü, Ocak ayında ekonomi sayfalarında yer edindi.
Borsa İstanbul, 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonundan sonra para çıkışı olduğu yönündeki çıkan iddialar ile gündeme geldi. Yolsuzluk ve rüşvet operasyonu kapsamında çıkan haberler, borsayı da vurdu. Ocak ayında hareketli günler geçiren Borsa İstanbul, geçtiğimiz 18 ayın en düşük seviyelerine kadar ulaştı. Borsa İstanbul 17.615 haber adediyle gündemde yer aldı.
Kredi Derecelendirme Kuruluşu Fitch, Türkiye`deki siyasi krizin kalıcı güçlüklere işaret ettiğini, gelişmelerin `BBB-` olan notu etkilemediğini belirtti. Fitch, "Son gelişmeler Türkiye`nin BBB- olan kredi notunu etkilemedi" hakkında yapılan açıklamada, "Krizin, yatırımcıların Türk varlıkları üzerindeki risk primini arttırdığını ve cari açığın Türk Lirası’nın rekor düşüş seviyelere gerilemesine neden olduğu" savunuldu.
Ocak ayında en çok konuşulanlar arasında Türkiye ile İran arasında 10 yıldır müzakereleri süren tercihli ticaret anlaşması oldu. Anlaşmayla birlikte yeni dönemde, iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilere ivme kazandırılması, iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinin güçlendirilmesi ön görülüyor.
IMF Başkanı Christine Lagarde, 2014 yılında gelişmiş ülkelerin, Merkez Bankalarındaki politikaların gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini zora sokabileceği uyarısında bulunmasıyla dikkatleri üzerine çekti. Lagarde, zengin ülkelerdeki ekonomi politikalarındaki değişikliğin uluslararası finans dünyasında çalkantılara neden olurken gelişmekte olan ülkeleri de olumsuz etkileyebileceğini açıklaması, Ocak ayında ekonomi haberlerinde konuşulan konular arasında yer aldı.
Medya Takip Merkezi’nin Ocak ayı raporuna göre, ekonomi medyası ihracata olan ilgisini sürdürdü... Türkiye`nin Aralık ayında ihracatı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 9,8 artışla 12 milyar 996 milyon dolar, 2013 yılının tamamında ise yüzde 0,01 artışla 151 milyar 707 milyon dolar seviyesinde gerçekleştiği haberleri, basında geniş yankı buldu.
MTM VERİLERİYLE AYIN DİKKAT ÇEKEN EKONOMİK GELİŞMELERİ:
- Bakanlar Kurulu’nun ÖTV kararı yeni yılın ilk gününde yayınlanarak yürürlüğe girdi. Otomobil, tütün mamulleri ve alkolde ÖTV oranları arttırıldı.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik 2014`te geçerli olacak asgari ücreti, net 846 TL, brüt bin 71 TL olarak açıkladı.
- Maliye Bakanlığı, 2014 yılı için değerli kağıt bedellerini belirledi. 1 yıllık pasaport harcı yeni yılda 140,50 liraya, B sınıfı sürücü belgesi harcının 346,70 liraya çıkacağı; yargı harçlarının ise 11,70 lira ile 206,10 lira arasında değişeceği açıklandı.
- Yeni düzenlemeye göre; kredi kartı ile yapılan taksitlendirme sayısı 9 ayı geçmeyecek, ayrıca telekomünikasyon, kuyumculuk, gıda ve akaryakıt alımlarında taksit uygulanmayacak. İstanbul Kuyumcular Odası Başkanlığına seçilen Norayr İşler; bu göreve seçilen ilk Ermeni asıllı Türk vatandaşı olurken; ilk işi taksitli alışveriş sınırlamasına karşı çıkmak oldu.
- Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan 2013 yılı kasım ayına ilişkin geçici dış ticaret verileri açıklandı. Buna göre, ihracat, kasımda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,6 arttı ve 14 milyar 252 milyon dolara yükseldi. Aynı dönemde ithalat ise yüzde yüzde 2,2 artış göstererek 21 milyar 403 milyon dolar olarak hesaplandı.
-- Yeni binek otomobil, cep telefonu, alkollü içki ve tütün ürünlerinde uygulanan Özel Tüketim Vergisi`nde artışa gidildi. Cep telefonlarından adet başına uygulanan 100 liralık vergi de 120 liraya yükseltildi. Buna göre, binek otomobil fiyatlarında ortalama yüzde 3.5-4 civarında artış beklenirken, bu oran sigarada yüzde 8-15, alkollü içkide de yüzde 3-15 arasında artış getirecek.
- Kuzey Irak Kürt Yönetimi, Ceyhan üzerinden dünyaya açılacak ilk petrol için Ocak ayı sonunda ihale yapılacağını açıkladı.
- Türk Hava Yolları 2013`ün son yolcusu ve 2014`ün ilk yolcusuna yurtdışında herhangi bir noktaya kullanabileceği tek kişilik gidiş-dönüş bilet hediye etti.
-Aselsan ile TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü arasında imzalanan radar geliştirme sözleşmesinin toplam bedeli 32 milyon 975 bin lira olarak açıklandı. Aselsan, Kamuyu Aydınlatma Platformu`na yaptığı yazılı açıklamada ürün teslimatlarının 2014-2017 yılları arasında gerçekleştirileceğini bildirdi.
- Altın 2014`ün ilk günlerinde yükselişe geçti. 2013 yılında 12 yıllık rallisine son vererek yıllık yüzde 30`a yakın zarara uğrayan spot altın, yeni yılın ilk günlerinde düşük seviyeden gelen taleple yükselerek iki haftanın zirvesini gördü.
- Tüketici Hukuku Enstitüsü Genel Başkanı Avukat Hakan Tokbaş, Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik sayesinde, kredi kartı borcunu ödeyemeyenlerden yararlanan "sanal ve pos tefecileri"nin, 12 ay taksitle borç ödeme işlemi yapamayacağını söyledi.
- Maliye Bakanlığı, 2013`te uygulanan Motorlu Taşıtlar Vergisi miktarlarını, bu yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranı %3,93 oranında artırdı.
- Türk Telekom, yeni yılda piyasa fiyatına, kredi kartı kullanmadan 24 ila 36 ay vadeli tablet kampanyası başlattı.
- Eski Doğu Bloku döneminin en önemli teknoloji şirketi ve optik üretiminde dünyanın sayılı firmaları arasında yer alan Carl Zeiss, Ankaralı Optronik`i satın aldı.
- Memur maaş katsayısı, ocak itibarıyla 0,076998`e, taban aylık katsayısı 1,205274`e, yan ödeme katsayısı da 0,024416`ya çıkarıldı. Söz konusu düzenlemenin ardından en düşük memur maaşı bin 887 liradan 2 bin 25 liraya yükseldi. Aile ve çocuk yardımı almak kaydıyla müsteşar maaşı 7 bin 694 liradan 7 bin 838 liraya, genel müdür maaşı ise 6 bin 736 liradan 6 bin 877 liraya çıktı. Böylece müsteşar ve genel müdür maaşında yüzde 2 civarında artış meydana geldi.
- Ekonomi Bakanlığı`nın verileri 20 Haziran 2012`den 2013 Kasım ayı sonuna kadar olan 17 aylık dönemde toplam 108.5 milyar lira tutarında 6 bin 881 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlendiğini ortaya koydu.
- Türkiye`de yaklaşık 50 milyon kişinin Bireysel Emeklilik Sistemi`ne girebilecek potansiyele sahip olduğuna inandıklarını söyleyen Halk Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Nurullah Okur, bu kadar büyük bir potansiyeli değerlendirmek için Halk Emeklilik olarak ürünlerine faize duyarlı müşterilere özel Duru Plan`ı katarak her geçen gün ürün yelpazelerini genişlettiklerini ve tüm potansiyel katılımcıların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çalıştıklarını belirtti.
- Wall Street tarihinin en büyük yolsuzluğuna imza atan yatırımcı Bernard Madoff nedeniyle ceza alacağı kesinleşen JPMorgan Chase’in, federal otoritelerle yapılan anlaşma sonucu 2 milyar dolarlık ceza ödeyeceği belirlendi.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Hasan Köktaş, güneş enerjisi yatırımlarına ilişkin "Başvuruları aldık, başvuru dosyalarında yatırımcılardan kaynaklanan bir takım eksikliklerden dolayı bir miktar gecikmemiz var. O gecikmeyi kısa süre içerisinde Kurum gidermiş olacak. Son aşamaya geldi. Kısa süre içerisinde Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğümüzün de değerlendirmeleri alınarak ihale aşamasına gelmiş olacak" dedi.
-TBMM`ye sunulan torba yasaya göre, kontörlü hat abonelerinin cep telefonundan internet kullanımı için ödediği `özel iletişim vergisi` oranı yüzde 25`ten yüzde 5`e düşecek. Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt ve inci gibi kıymetli taşlarda katma değer vergisi istisnası sona erecek. Engellilere hem bakım hem de istihdam için yeni haklar tanınacak. Kontörlü cep telefonu abonelerinin özel iletişim vergisi düşecek.
- Sanayi Bakanı Fikri Işık, katma değerli ekonominin desteklenmesi amacıyla yeni buluş geliştirenlere bir takım teşvikler getiren bir tasarının Meclis’ten geçerse buluş yapanlardan kurumlar vergisinin yarısı alınmayacağını belirtti.
- FATİH Projesi kapsamında 347 bin 367 akıllı tahta ihalesini kazanan Vestel, Milli Eğitim Bakanlığı`yla sözleşme imzaladı.
